حدود ۴ درصد از بارداری ها با دیابت بارداری همراه هستند. در واقع شایع ترین بیماری طبی دوران بارداری محسوب میشود. جالب است بدانید که این بیماری اغلب در زنانی دیده میشود که تاکنون هیچ‌گاه به دیابت مبتلا نبوده‌اند. دیابت بارداری در اثر بالا رفتن سطح قند خون در زنان باردار به صورت ناگهانی رخ می‌دهد. علت دقیق قند بارداری ناشناخته است و نمی‌تواند به طور کامل متوقف شود، اما می‌توان آن را کنترل و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. اگر پزشک زنان و زایمان برای شما تشخیص دیابت حاملگی داده است، سریعاً برای درمان اقدام کنید چرا که قند بارداری بر روی سلامت جنین و مادر اثر منفی می‌گذارد.
دیابت بارداری چیست ؟
همانطور که گفته شد ممکن است برخی زنان در طول بارداری سطح قند خونشان افزایش پیدا کند که به آن دیابت بارداری (GDM) می گویند و معمولا بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری ایجاد میشود. باید بدانید که قند بارداری خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در آینده افزایش می‌دهد بنابراین باید به آن توجه ویژه ای داشته باشید. اگر این بیماری کنترل و یا درمان نشود، می‌تواند احتمال ابتلای کودک به قند خون بالا و همچنین احتمال بروز عوارض جدی برای شما و جنینتان در دوران بارداری و زایمان را افزایش دهد.
دیابت بارداری چگونه ایجاد می شود ؟
در طول دوران بارداری، جفت برای نگهداری و رشد جنین هورمون هایی را می سازد. این هورمون ها کارکرد انسولین برخی زنان باردار را مختل می‌کنند در واقع به این شرایط مقاومت به انسولین می‌گویند. با رشد جنین، بدن مادر مجبور است انسولین بیشتری بسازد تا قند خون خود را در حد نرمال نگه دارد. در اواخر بارداری میزان انسولین مورد نیاز برای حفظ سطح طبیعی گلوکز خون حدود 2 تا 3 برابر بیشتر میشود. اگر بدن مادر نتواند انسولین کافی برای رفع این تقاضا را تولید کند، سطح گلوکز خون افزایش می یابد و دیابت بارداری اتفاق می افتد.
واکنش جنین به سطح بالای گلوکز، ساخت بیشتر انسولین است. به همین دلیل، سرعت رشد جنین افزایش می یابد. اگر سطح گلوکز خون مادر بالا باقی بماند، ممکن است جنین از حد طبیعی بزرگتر شود. این مسئله ممکن است مشکلاتی را در طول بارداری و بعد از تولد نوزاد ایجاد کند.
عواملی که خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می دهند
در صورت داشتن شرایط ذیل احتمال بیشتری وجود دارد فرد به دیابت حاملگی مبتلا شود:
- اضافه وزن
- نژاد برای مثال زنان آفریقایی-آمریکایی، آسیایی، اسپانیایی یا بومی آمریکا بیشتر در معرض دیابت حاملگی هستند پس کشور ما هم جزو ایندسته حساب میشود.
- قند خون بالا بین ۱۱۰ میلی گرم در دسی لیتر تا ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر (در این صورت فرد در مرحله پیش دیابت قرار دارد) درافراد غیرباردار
- سابقه خانوادگی
- ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری های قبلی
- فشار خون بالا
- تولد نوزاد بالای ۴ کیلو گرم در بارداری های قبلی
- تولد نوزاد مرده یا دارای نقص در بارداری های قبلی
- سن بالاتر از 30 سال
درمان دیابت بارداری
برای درمان دیابت دوران حاملگی متخصص زنان و زایمان معمولاً توصیه می‌کند قند خون خود را قبل و بعد از خوردن غذا با یک دستگاه تست قند آزمایش کنید و با مصرف یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و ورزش منظم، وضعیت قندخون خود را کنترل کنید. ممکن است در صورت نیاز تا زمان زایمان، تزریق انسولین نیز به این موارد اضافه شود. در صورت تزریق انسولین، پزشک زمان‌بندی مناسب تزریق آن را برای شما مشخص می کند تا از افت قند خون جلوگیری کنید.
رژیم غذایی دیابت بارداری
اگر باردار هستید و به خصوص اگر مبتلا به دیابت بارداری هستید لازم است از غذاهایی که سطح قند خون را بیش از حد افزایش می‌دهند اجتناب کنید. بنابراین، لازم است بدانید رژیم دیابت بارداری شامل چه غذاهایی نیست که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.
پرهیز از غذاهای قندی
وقتی افراد غذاهای قندی می‌خورند، به ویژه غذاهایی که تصفیه یا فرآوری شده‌اند، سطح قند خون آن‌ها افزایش می‌یابد. بنابراین، زنان مبتلا به دیابت بارداری باید حتی‌الامکان از مصرف غذاهای قندی پرهیز کرده و آن‌ها را محدود کنند. غذاهای قندی‌ای که لازم است از خوردن آن‌ها در هنگام ابتلا به دیابت بارداری اجتناب کنید عبارت‌اند از:
• کیک‌ها
• کلوچه‌ها
• آب‌نبات
• دسرها
• شیرینی خشک
• جوش‌شیرین
• بستنی
• آب‌میوه همراه با شکر
زنان مبتلا به دیابت بارداری می‌توانند از خوردن شیر و میوه به میزان متوسط لذت ببرند، حتی با اینکه شیر و میوه حاوی قندهای طبیعی هستند.
پرهیز از منابع مخفی قند و کربوهیدرات‌ها
برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها به‌طور واضح منبع قند یا کربوهیدرات نیستند. با این حال، آن‌ها هنوز هم ممکن است حاوی مقادیر بالقوه مضر از هر دو باشند. نمونه‌هایی از این غذاها عبارت‌اند از:
• غذاهای کاملا فرآوری شده
• برخی از چاشنی‌ها مانند چاشنی و سس گوجه‌فرنگی
• فست‌فودها
• الکل
عوارض دیابت بارداری
برخی از عوارض دیابت بارداری شامل موارد زیر می باشد:
• بالا رفتن فشار خون و وجود مقادیر بیش از حد پروتئین در ادرار (دفع پروتئین).
• انجام جراحی (سزارین) برای به دنیا آوردن کودک، چرا که کودک شما بیش از حد بزرگ است.( جنین ماکروزوم)
• ابتلا به افسردگی.
• ابتلا به دیابت نوع دوم
آیا دیابت بارداری بعد از تولد نوزاد درمان می شود ؟
اگر برای کنترل دیابت دوران بارداری انسولین تزریق کرده اید، معمولاً بعد از زایمان دیگر نیازی به تزریق ندارید. زیرا بعد از تولد کودک سطح قند خون به سرعت به حالت طبیعی خود باز می گردد.
پس از زایمان به مدت چند روز میزان قند خون اندازه گیری می شود تا مطمئن شوید که قند خون به حد طبیعی خود برگشته است. زمان کنترل قند خون معمولاً قبل از صبحانه و دو ساعت بعد از صرف غذاست. همچنین، برای کنترل رفع مشکل دیابت، 6 تا 12 هفته بعد از زایمان باید تست تحمل گلوکز خوراکی انجام دهید.
بعد از زایمان باید قند خون نوزاد اندازه گیری شود تا اطمینان یابید که میزان گلوکز خون او بیش از حد پایین نیامده است. در صورت بروز این مشکل می توانید به کمک تغذیه با شیر مادر یا شیرخشک آن را درمان کنید. تغذیه با شیر مادر بهترین حالت برای شما و نوزاد است.
نوزادی که مادرش دیابت بارداری داشته است، به دیابت مبتلا نمی شود، اما ممکن است در آینده در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 قرار بگیرد.
