عفونت واژن در بارداری

بارداری یکی از حساس ‌ترین و شیرین‌ ترین دوران زندگی هر زن است، اما همزمان با تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی، بدن مادر در معرض مشکلات و عفونت‌ های مختلف قرار می‌ گیرد. یکی از شایع‌ ترین مشکلات دوران بارداری، عفونت واژن در بارداری است که می‌تواند با علائمی مانند خارش، سوزش، ترشحات غیرطبیعی و بوی نامطبوع ظاهر شود.

شاید فکر کنید که این عفونت‌ها تنها یک ناراحتی ساده هستند، اما در حقیقت، اگر درمان نشوند، می‌توانند سلامت مادر و حتی جنین را به خطر بیندازند و منجر به زایمان زودرس، تولد نوزاد با وزن کم و انتقال عفونت به نوزاد شوند. خوشبختانه با تشخیص به موقع و رعایت راهکارهای پیشگیری و درمان مناسب، می‌توان از عوارض جدی جلوگیری کرد و دوران بارداری را بدون نگرانی سپری کرد.

در این مقاله از سایت بهترین دکتر درمان عفونت زنان، شما با علل، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و بهترین روش‌های پیشگیری از عفونت واژن در دوران بارداری آشنا خواهید شد تا با آگاهی کامل، سلامت خود و جنینتان را حفظ کنید.

عفونت واژن در بارداری چیست؟

عفونت واژن در بارداری یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از زنان در این دوران تجربه می‌کنند. تغییرات هورمونی و افزایش سطح استروژن در بدن زنان باردار باعث بر هم خوردن تعادل طبیعی باکتری‌ها و قارچ ‌های موجود در واژن می‌شود. همین موضوع احتمال ابتلا به انواع عفونت واژینال را بالا می‌برد. تحقیقات نشان می‌دهد حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از زنان در دوران بارداری دچار عفونت قارچی واژن می‌شوند.

از آنجایی که واژن در این دوران دچار تغییرات زیادی می‌شود، یکی از تغییرات طبیعی افزایش ترشحات واژینال است. این ترشحات نقش محافظتی دارند و به تمیز ماندن واژن کمک می‌کنند، اما در عین حال می‌توانند شرایطی ایجاد کنند که بانوان باردار در برابر برخی از عفونت ‌ها آسیب ‌پذیرتر شوند. به همین دلیل حتی عفونت ‌های خفیف نیز نباید نادیده گرفته شوند، چرا که عدم درمان به موقع می‌تواند باعث بروز عوارض جدی‌تر برای مادر و جنین شود.

به طور کلی، عفونت واژن در دوران بارداری به هرگونه التهاب یا عفونت در ناحیه واژن گفته می‌شود که می‌تواند منشاء باکتریایی، قارچی، ویروسی یا انگلی داشته باشد. از رایج ‌ترین انواع عفونت‌ های واژینال در بارداری می‌توان به باکتریال واژینوز، کاندیدیاز (عفونت قارچی واژن)، تریکومونیازیس و عفونت‌های ویروسی مانند هرپس اشاره کرد. هر یک از این بیماری‌ها علائم، روش‌های تشخیص و درمان خاص خود را دارند و تشخیص به ‌موقع آن‌ها توسط پزشک متخصص زنان اهمیت زیادی دارد.

علائم شایع عفونت واژن در بارداری

از جمله رایج ‌ترین علائم عفونت واژن در دوران بارداری می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ترشحات غیرعادی و آبکی با رنگ ‌هایی مثل سبز، زرد یا خاکستری
• احساس خارش یا سوزش در ناحیه واژن
• بوی ناخوشایند در ترشحات واژینال
• درد در ناحیه واژن یا زیر شکم

لازم به ذکر است که رنگ، بو و بافت ترشحات می‌تواند بسته به نوع عفونت متفاوت باشد. بنابراین برای تشخیص دقیق نوع عفونت و انتخاب روش درمان مناسب، مراجعه به پزشک متخصص زنان ضروری است.

بی ‌توجهی به این علائم و تأخیر در درمان می‌تواند منجر به مشکلاتی مثل زایمان زودرس یا عفونت‌های شدیدتر شود. پس اگر در دوران بارداری با چنین نشانه‌ هایی مواجه شدید، بهتر است هرچه سریع‌ تر برای بررسی دقیق ‌تر به پزشک مراجعه کنید.

علت عفونت واژن در بارداری

در دوران بارداری، عوامل متعددی می‌توانند زمینه ‌ساز عفونت واژنشوند. این عوامل شامل تغییرات هورمونی، سبک زندگی، بیماری‌های مزمن و برخی عادات بهداشتی است. مهم‌ترین دلایل عبارتند از:

1. تغییرات هورمونی: در بارداری، سطح هورمون‌ها به ویژه استروژن و پروژسترون افزایش می‌یابد. این تغییرات می‌توانند محیط واژن را برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها مناسب کنند و خطر عفونت را افزایش دهند.
2. رابطه جنسی محافظت‌ نشده: داشتن رابطه جنسی بدون استفاده از کاندوم یا سایر وسایل محافظتی، می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ ها به واژن شود و عفونت واژن در دوران بارداری را تشدید کند.
3. دیابت کنترل‌ نشده: افزایش سطح قند خون، محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها و قارچ‌ها ایجاد می‌کند و خطر ابتلا به عفونت‌های واژینال را بیشتر می‌کند.
4. مصرف طولانی ‌مدت یا نادرست آنتی‌ بیوتیک‌ها: استفاده غیر اصولی از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند تعادل طبیعی باکتری‌های مفید واژن را به هم زده و رشد میکروب‌های بیماری ‌زا را تسهیل کند.
5. استفاده از دوش و اسپری‌های واژینال: مواد شیمیایی موجود در این محصولات می‌توانند pH طبیعی واژن را تغییر دهند و زمینه‌ساز بروز عفونت شوند.
6. عوامل محیطی و بهداشتی: لباس زیر تنگ، مرطوب یا مصنوعی، عدم رعایت بهداشت شخصی و تماس با افراد مبتلا به بیماری‌ های عفونی نیز می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد.

در صورتی که هرگونه علائم عفونت واژن در بارداری مانند خارش، سوزش، ترشحات غیرطبیعی یا بوی نامطبوع مشاهده شد، مراجعه سریع به پزشک اهمیت ویژه‌ای دارد. درمان به موقع نه تنها از بروز عوارض برای مادر جلوگیری می‌کند، بلکه سلامت جنین را نیز تضمین می‌ نماید.

انواع عفونت واژن در بارداری

عفونت قارچی واژن در بارداری

عفونت قارچی یکی از رایج ‌ترین انواع عفونت واژن در دوران بارداری است. حدود ۳۰ درصد زنان باردار به آن مبتلا می‌شوند، به ‌ویژه در سه ‌ماهه دوم و سوم. علائم آن شامل:

• خارش و سوزش در واژن
• ترشحات سفید و غلیظ شبیه پنیر
• بوی شبیه مخمر
• درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار

درمان این عفونت حتماً باید زیر نظر پزشک انجام شود. استفاده خودسرانه از داروهای ضد قارچ یا داروهای بدون نسخه ممکن است برای جنین خطرناک باشد.

عفونت‌های باکتریایی واژن

دو نوع شایع از این عفونت‌ها در بارداری عبارتند از:

🔹 واژینوز باکتریایی: به دلیل رشد بیش از حد باکتری‌های مضر ایجاد می‌شود. علائم آن شامل ترشحات خاکستری ‌رنگ با بوی ماهی، خارش و سوزش است و در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث التهاب رحم، لوله‌های فالوپ و حتی ناباروری شود.

🔹 عفونت استرپتوکوکی : معمولاً بدون علامت است اما در دوران بارداری بسیار مهم است، زیرا در حین زایمان می‌ تواند به نوزاد منتقل شود. به همین دلیل بین هفته‌ های ۳۶ تا ۳۷ بارداری آزمایش مخصوصی برای تشخیص آن انجام می‌شود.

عفونت با انگل تریکوموناس

این عفونت جنسی از طریق رابطه منتقل می‌شود و با علائم زیر همراه است:

• خارش، التهاب و تورم واژن
• ترشحات کف‌آلود زرد مایل به سبز با بوی ماهی
• درد هنگام رابطه جنسی
• سوزش در زمان ادرار و درد زیر شکم

عفونت مجاری ادراری در دوران بارداری

هرچند عفونت مجاری ادراری مستقیماً مربوط به واژن نیست، اما در بارداری بسیار شایع است. علائم آن شامل تکرر ادرار، سوزش هنگام دفع ادرار، درد شکمی یا کمری، کدر یا بدبو شدن ادرار و حتی وجود خون در ادرار است. عدم درمان این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی مثل زایمان زودرس شود.

عفونت‌ های ویروسی

عفونت‌ های ویروسی مانند هرپس تناسلی می‌توانند با درد، زخم و تاول‌ های تناسلی همراه باشند. این نوع عفونت‌ها معمولاً درمان قطعی ندارند، اما با داروهای ضدویروس می‌توان علائم آن‌ها را کنترل کرد. اهمیت درمان در بارداری بسیار بالاست، زیرا انتقال آن به نوزاد ممکن است خطرناک باشد.

تأثیر عفونت واژن در بارداری، سلامت مادر و جنین

عفونت واژن در بارداری می‌تواند عوارض قابل توجهی برای سلامت مادر ایجاد کند. عفونت‌های باکتریایی و قارچی، در صورتی که درمان نشوند، ممکن است باعث التهاب شدید و حتی عفونت‌های داخلی دستگاه تناسلی شوند. این مشکلات می‌توانند بافت‌ های رحم و سایر اندام‌های تناسلی را تحت تأثیر قرار دهند و موجب مشکلات جدی در طول بارداری و زایمان شوند. علاوه بر این، عفونت واژن در دوران بارداری ممکن است حساسیت مادر را به سایر عفونت‌ها افزایش دهد و سلامت کلی او را به خطر بیندازد.

افزایش ریسک زایمان زودرس

یکی از مهم‌ترین خطرات عفونت واژن در بارداری، افزایش احتمال زایمان زودرس است. بسیاری از عفونت‌های واژینال، به ویژه باکتریال واژینوز و گروه استرپتوکوک B، با تحریک واکنش‌های التهابی در رحم همراه هستند. این التهاب‌ها می‌توانند باعث انقباضات زودرس و در نتیجه زایمان پیش از موعد شوند. زایمان زودرس ممکن است مشکلاتی مانند تولد نوزاد با وزن کم، مشکلات تنفسی نوزاد و عوارض مادر مانند خونریزی یا عفونت‌های پس از زایمان را به همراه داشته باشد.

عوارض پس از زایمان

عدم درمان به موقع عفونت واژن در بارداری می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های پس از زایمان را افزایش دهد. این عفونت‌ها شامل اندومتریت (التهاب رحم) یا عفونت ناشی از بخیه‌های زایمان هستند. مادرانی که در دوران بارداری دچار عفونت واژینال می‌شوند، ممکن است پس از زایمان دچار تب، درد شدید و مشکلات ادراری یا گوارشی شوند. درمان به موقع می‌تواند از این عوارض جلوگیری کرده و سلامت مادر را حفظ کند.

عفونت‌ های مادرزادی و تأثیر بر سیستم ایمنی نوزاد

برخی از عفونت‌ها می‌توانند مستقیم به جنین منتقل شوند و باعث عفونت‌های مادرزادی شوند. این عفونت‌ها می‌توانند سیستم ایمنی نوزاد را تحت تأثیر قرار دهند و مشکلاتی مانند عفونت‌های تنفسی، اختلالات رشدی و نارسایی اندام‌ها را ایجاد کنند. عفونت‌های ویروسی مانند هرپس سیمپلکس (HSV) و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از جمله مهم‌ترین موارد هستند.

انتقال عفونت به نوزاد در هنگام زایمان

در زایمان طبیعی، عفونت‌های واژینال می‌توانند از مادر به نوزاد منتقل شوند، به ویژه عفونت‌های باکتریایی مانند گروه استرپتوکوک B و عفونت‌های ویروسی مانند HSV. این انتقال ممکن است باعث بیماری‌های جدی نوزاد مانند مننژیت، عفونت‌های تنفسی و حتی مرگ شود. پزشکان برای کاهش این خطر، در برخی موارد داروهای آنتی‌بیوتیک یا ضدویروسی تجویز می‌کنند و گاهی تصمیم به سزارین گرفته می‌شود تا انتقال عفونت به نوزاد کاهش یابد.

مکانیسم انتقال عفونت از مادر به نوزاد

عفونت واژن در دوران بارداری می‌تواند از دو مسیر به جنین یا نوزاد منتقل شود:

1. از طریق جفت:  برخی عفونت‌ها مانند CMV، توکسوپلاسموز و هپاتیت B می‌توانند از خون مادر به جنین منتقل شوند و باعث نقص‌های مادرزادی شوند.
2. از طریق مجرای زایمان:  هنگام زایمان طبیعی، عفونت‌های باکتریایی و ویروسی مانند گروه استرپتوکوک B و HSV ممکن است به نوزاد منتقل شوند. در موارد عفونت فعال، پزشک ممکن است سزارین را توصیه کند.

آیا با وجود عفونت واژن در بارداری می‌توان اقدام به بارداری کرد؟

افرادی که دچار عفونت واژن در دوران بارداری یا عفونت‌ های قارچی و مقاربتی هستند، معمولاً پس از درمان کامل عفونت می‌توانند اقدام به بارداری کنند. حتی اگر این عفونت ‌ها به لوله‌ های فالوپ آسیب نزده یا باعث چسبندگی نشده باشند، تغییرات در فلور طبیعی واژن و pH آن می‌تواند مانع حرکت اسپرم و رسیدن به تخمک شود.

این مسئله به ویژه در مورد عفونت‌های مکرر یا مقاوم به درمان بیشتر دیده می‌شود. بنابراین، اگر با عفونتی مواجه هستید که با درمان‌های معمول بهبود نمی‌یابد، قبل از اقدام به بارداری ضروری است که عفونت به طور کامل درمان شود و تعادل فلور واژن بازیابی گردد. با رعایت این نکات، شانس بارداری افزایش یافته و خطر انتقال عفونت به جنین کاهش می‌یابد.

اقدامات پزشکی برای تشخیص عفونت واژن در بارداری

تشخیص دقیق عفونت واژن در دوران بارداری نیازمند بررسی‌های پزشکی متنوع است تا نوع و شدت عفونت مشخص شود و درمان مناسب آغاز گردد. پزشک معمولاً از روش‌های زیر برای تشخیص استفاده می‌کند:

1. معاینه بالینی و فیزیکی:  پزشک ناحیه تناسلی و واژن شما را معاینه می‌کند و به دنبال علائم ظاهری مانند التهاب، تورم، قرمزی یا تغییر در ترشحات واژن می‌گردد.
2. بررسی نمونه ترشحات زیر میکروسکوپ:  نمونه‌ ای از ترشحات واژن گرفته شده و با استفاده از میکروسکوپ، حضور باکتری‌ها، قارچ‌ها یا سایر عوامل عفونی شناسایی می‌شود.
3. پرسش درباره سوابق پزشکی و سبک زندگی:  پزشک ممکن است درباره سابقه عفونت‌های واژینال قبلی، بیماری‌های مزمن، عادات بهداشتی مانند شستشوی واژن، استفاده از کاندوم و تعداد شرکای جنسی از شما سؤال کند تا عوامل خطرساز شناسایی شود.
4. آزمایش‌ های آزمایشگاهی:  نمونه ترشحات واژن برای کشت میکروبی و بررسی‌های اختصاصی مانند تست‌های بیوشیمیایی یا PCR ارسال می‌شود تا عامل عفونت به صورت دقیق شناسایی گردد.
5. آزمایش‌ های مرتبط با بیماری‌های مقاربتی : در صورت لزوم، پزشک آزمایش‌هایی برای بررسی سوزاک، کلامیدیا یا سایر عفونت‌های جنسی انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل نمونه‌گیری از دهانه رحم یا ادرار باشد.

تشخیص دقیق عفونت واژن در بارداری معمولاً بر اساس ترکیبی از این روش‌ها انجام می‌شود و برنامه درمانی با توجه به نوع عفونت و وضعیت سلامت مادر تعیین می ‌گردد.

درمان عفونت واژن در بارداری

درمان عفونت واژن در بارداری نیازمند دقت و مراقبت ویژه است تا سلامت مادر و جنین حفظ شود. داروهایی که برای کنترل این عفونت‌ ها استفاده می‌شوند باید ایمن باشند و حتماً زیر نظر پزشک مصرف شوند.

داروهای متداول برای درمان عفونت واژن در دوران بارداری

• آنتی‌بیوتیک‌ها: برای مقابله با عفونت‌ های باکتریایی مانند باکتریال واژینوز یا گروه استرپتوکوک B، داروهایی مانند آموکسی‌ سیلین و کلیندامایسین تجویز می‌شوند که معمولاً در دوران بارداری بی ‌خطر هستند.
• داروهای ضدقارچ: برای درمان عفونت‌های قارچی مانند کاندیدیاز واژینال، استفاده موضعی از میکونازول یا کتوکونازول توصیه می‌شود و این داروها برای مادر و جنین ایمن هستند.
• داروهای ضدویروسی: در صورت ابتلا به عفونت‌های ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)، داروهایی مانند آسیلوویر یا والاسیکلوویر تجویز می‌شوند که مصرف آن‌ها در دوران بارداری امن است.
• آنتی‌بیوتیک ‌ها برای عفونت مجاری ادراری: در صورت بروز عفونت ادراری، داروهایی مانند نیتروفورانتوئین یا آموکسی‌سیلین به صورت ایمن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نکته مهم: هیچ‌گاه داروها را خودسرانه مصرف نکنید و تمامی درمان‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود تا از هرگونه عارضه برای مادر و جنین پیشگیری شود.

آیا درمان دارویی عفونت واژن در بارداری برای جنین ایمن است؟

درمان دارویی عفونت واژن در دوران بارداری معمولاً ایمن است و اگر مطابق دستور پزشک انجام شود، به جنین آسیبی نمی ‌رساند. پزشکان داروهایی را انتخاب می‌ کنند که در دوران بارداری بی‌ خطر هستند و تأثیری منفی روی رشد یا سلامت جنین ندارند.

راه‌های پیشگیری از عفونت واژن در دوران بارداری

خوشبختانه با رعایت برخی نکات ساده و اصولی می‌ توان خطر ابتلا به این عفونت ‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش داد. در ادامه، مهم ‌ترین روش‌های پیشگیری از عفونت واژن در دوران بارداری آورده شده است:

۱. رعایت بهداشت ناحیه تناسلی

• استفاده از لباس زیر نخی و مناسب که جریان هوا را حفظ کند و از تجمع رطوبت جلوگیری کند.
• تعویض منظم لباس زیر، به‌ ویژه پس از ورزش یا فعالیت بدنی.
• شستشوی ناحیه واژن با آب ولرم و از جلو به عقب، بدون استفاده از صابون‌ های قوی یا محصولات شیمیایی تحریک‌ کننده.
• خودداری از دوش واژینال و اسپری ‌های زنانه شیمیایی که می ‌توانند تعادل طبیعی باکتری‌ها و قارچ‌ ها را برهم بزنند.

۲. تقویت سیستم ایمنی

• رعایت یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ ها، سبزیجات و محصولات لبنی پروبیوتیک که به حفظ فلور طبیعی واژن کمک می‌کند.
• مصرف ویتامین‌ ها و مواد مغذی ضروری برای تقویت سیستم ایمنی بدن.
• پرهیز از مصرف غذاهای غیرپاستوریزه یا خام که می ‌توانند زمینه ‌ساز عفونت شوند.

۳. محافظت در روابط جنسی

• استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی برای جلوگیری از انتقال عفونت‌های مقاربتی و باکتریایی.
• انجام آزمایش ‌های دوره‌ای برای بررسی بیماری‌ های جنسی قبل از بارداری و در طول دوران بارداری.

۴. کنترل بیماری‌ های مزمن و واکسیناسیون

• کنترل بیماری‌های مزمنی مانند دیابت و اختلالات سیستم ایمنی برای کاهش خطر عفونت واژن در دوران بارداری.
• تزریق واکسن آنفولانزا و رعایت توصیه‌های پزشکی برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی.

۵. اقدامات محیطی و بهداشتی

• شستن دست‌ها با دقت و رعایت بهداشت فردی.
• جلوگیری از تماس با افراد مبتلا به بیماری‌های مسری.
• خودداری از تماس با فضولات حیواناتی مانند گربه، به ویژه برای جلوگیری از توکسوپلاسموز.
• رعایت نکات بهداشتی در سفر به مناطق با شیوع بیماری‌های خاص

با رعایت این نکات ساده اما مؤثر، می‌توان احتمال بروز عفونت واژن در دوران بارداری را به حداقل رساند و سلامت مادر و جنین را حفظ کرد. تشخیص به موقع و اقدامات پیشگیرانه می ‌تواند از عوارض جدی مانند زایمان زودرس، انتقال عفونت به نوزاد و مشکلات پس از زایمان جلوگیری کند.

سخن پایانی

عفونت واژن در بارداری یک مشکل قابل پیشگیری و درمان است، به شرطی که به موقع شناسایی شود. مراقبت از بهداشت شخصی، رعایت رژیم غذایی سالم، کنترل بیماری‌های مزمن، و پیروی از دستورالعمل‌های پزشکی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از این عفونت‌ها دارد. درمان‌ های دارویی ایمن در دوران بارداری موجود است و می‌توانند بدون آسیب به جنین، عفونت را کنترل کنند. با توجه به اهمیت سلامت مادر و جنین، مراجعه به پزشک در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، انجام آزمایش‌ها و دنبال کردن توصیه‌های پزشکی حیاتی است. رعایت این نکات باعث کاهش عوارض جدی، پیشگیری از انتقال عفونت به نوزاد و حفظ سلامت مادر در طول و پس از بارداری می‌شود.