خونریزی غیرطبیعی رحم | چه زمانی باید نگران باشید؟

خونریزی غیرطبیعی رحم یکی از مشکلات شایع در سلامت زنان است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله اختلالات هورمونی، بیماری‌های ساختاری مانند فیبروم و پولیپ، یا بیماری‌های مقاربتی ایجاد شود. این نوع خونریزی معمولاً با چرخه قاعدگی طبیعی فرد مغایرت دارد و می‌تواند با علائم مختلفی از جمله خونریزی شدید، درد یا لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی همراه باشد. تشخیص دقیق و به موقع این اختلالات برای پیشگیری از عوارض جدی‌تر و انتخاب روش درمان مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در این مقاله، به بررسی علل خونریزی غیرطبیعی رحم، علائم، روش‌های تشخیصی و درمان‌های مختلفی که برای این مشکل وجود دارد، پرداخته خواهد شد. همچنین، تأکید ویژه‌ای بر اهمیت توجه به این علائم و مشورت با متخصصان زنان برای تشخیص و درمان به موقع خواهد شد. هدف این مقاله ارائه اطلاعات جامع و کاربردی برای آگاهی بیشتر زنان و کمک به بهبود کیفیت زندگی آنها از طریق درمان‌های مناسب است.

خونریزی غیرطبیعی رحم چیست؟

خونریزی غیرطبیعی رحم به هر گونه خونریزی غیرمعمول یا شدید از رحم اطلاق می‌شود که می‌تواند خارج از چرخه طبیعی قاعدگی یا در دوره‌های غیرمنتظره رخ دهد. این خونریزی ممکن است بین دو دوره قاعدگی، در دوران یائسگی، یا به شکل خونریزی بسیار سنگین و طولانی در طول قاعدگی ظاهر شود.

برای مثال، خونریزی که بیش از هفت روز ادامه یابد یا شدت آن به حدی باشد که فرد را وادار به تعویض تامپون یا نوار بهداشتی در هر ساعت کند، منوراژی نامیده می‌شود. این وضعیت ممکن است در دوران تخمک‌گذاری یا حتی بدون وقوع آن رخ دهد و در چنین شرایطی خونریزی بیشتر از حد معمول یا طولانی‌تر از حالت طبیعی خواهد بود.

خونریزی غیرطبیعی رحم اصولاً به دلیل ناهنجاری‌هایی در چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد و در برخی موارد، مشکلات هورمونی، عفونت‌ها، یا عوامل ساختاری مانند فیبروم‌ها و پولیپ‌ها نیز در بروز آن نقش دارند. معمولاً این نوع خونریزی در دو بازه سنی بیشتر دیده می‌شود: ابتدای اولین قاعدگی و دوران نزدیک به یائسگی. در سیکل طبیعی قاعدگی که بین ۲۱ تا ۳۵ روز طول می‌کشد و معمولاً ۲ تا ۷ روز خونریزی دارد، وقوع خونریزی شدید، طولانی، یا نامنظم به عنوان یک وضعیت غیرطبیعی تلقی می‌شود و نیازمند ارزیابی پزشکی است.

چه زمانی خونریزی، غیرطبیعی محسوب میشود؟

علائم خونریزی غیرطبیعی رحم

علائم خونریزی غیرطبیعی رحم شامل طیف گسترده‌ای از مشکلات مرتبط با قاعدگی است که ممکن است نظم سیکل طبیعی را مختل کند یا با نشانه‌های غیرمعمول همراه باشد. شایع‌ترین علامت، خونریزی خارج از چرخه قاعدگی است. علائم دیگر عبارتند از:

• خونریزی شدید و طولانی‌مدت در طول قاعدگی که به منوراژی یا هیپرمنوره شناخته می‌شود و حجم خونریزی بیش از ۸۰ میلی‌لیتر باشد.
• خونریزی همراه با لخته‌های بزرگ.
• خونریزی که بیشتر از ۷ روز ادامه یابد.
• لکه‌بینی یا خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، به‌ویژه پس از رابطه جنسی.
• چرخه‌های قاعدگی کوتاه‌تر از ۲۱ روز یا طولانی‌تر از ۳۵ روز.
• خونریزی غیرمنتظره در دوران یائسگی یا پس از آن.
• درد و احساس فشار در ناحیه لگن همراه با نفخ.

همچنین اگر در دوران بارداری لکه‌بینی یا خونریزی دارید، ممکن است نشانه‌ای از یک وضعیت جدی مانند حاملگی خارج از رحم باشد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده به‌جای رحم، در لوله فالوپ کاشته می‌شود. خونریزی در اوایل بارداری نیز می‌تواند نشانه سقط جنین باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.

برای زنان یائسه، خونریزی غیرمعمول ممکن است به دلیل استفاده از درمان جایگزینی هورمون باشد؛ اما هر نوع خونریزی پس از یائسگی نیازمند ارزیابی توسط پزشک است. همچنین اگر خونریزی به‌گونه‌ای است که شما را از انجام فعالیت‌های روزمره بازمی‌دارد یا به نظر می‌رسد که نظم طبیعی بدن شما مختل شده، باید به متخصص زنان مراجعه کنید. تشخیص سریع و به‌موقع می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

علت خونریزی غیرعادی رحم

خونریزی غیرطبیعی رحم، وضعیتی است که می‌تواند به دلایل مختلفی بروز کند و با علائم گوناگونی همراه باشد. یکی از شایع‌ترین علل این مشکل، اختلالات هورمونی است. زمانی که در بدن تعادل هورمون‌ها به هم می‌ریزد، ممکن است پوشش داخلی رحم (آندومتر) بیش از حد رشد کند و منجر به خونریزی شدید یا طولانی‌مدت شود. این وضعیت در زنان جوانی که تخمک‌گذاری منظم ندارند یا در دوران پیش از یائسگی بسیار رایج است.

علاوه بر عدم توازن هورمونی، دلایل فیزیکی مانند وجود فیبروم‌ها (تومورهای غیرسرطانی در دیواره رحم) و پولیپ‌ها نیز از جمله علل شایع هستند. این توده‌ها می‌توانند در پوشش داخلی رحم رشد کنند و باعث خونریزی‌های غیرطبیعی شوند. شرایط دیگری مانند آدنومیوز (رشد سلول‌های شبیه به سلول‌های داخلی رحم در دیواره عضلانی رحم) و اندومتریوز (رشد بافت داخلی رحم در خارج از آن) نیز می‌توانند به این نوع خونریزی منجر شوند.

بارداری یکی از مهم‌ترین دلایل خونریزی غیرمعمول در زنان است. هرگونه خونریزی در دوران بارداری باید جدی گرفته شود، چرا که ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین، حاملگی خارج از رحم یا مشکلات دیگر باشد. این در حالی است که خونریزی در دوران یائسگی، به‌ویژه اگر همراه با هورمون‌درمانی باشد، می‌تواند به دلایل هورمونی اتفاق بیفتد، اما همواره نیاز به بررسی دارد.

سایر علل کمتر شایع اما جدی شامل عفونت‌های دهانه رحم یا رحم، بیماری‌های مقاربتی، و حتی سرطان دهانه رحم یا آندومتر است. عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی و بیماری‌های مرتبط با سیستم کلیوی، کبد، تیروئید یا غدد فوق‌کلیوی نیز می‌توانند از علل زمینه‌ای باشند.

از دیگر عواملی که ممکن است بر خونریزی غیرطبیعی تأثیر بگذارد، استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری مانند آی‌یو‌دی، مصرف قرص‌های ضدبارداری، یا تغییرات سبک زندگی مثل استرس، کاهش یا افزایش وزن شدید است. همچنین برخی بیماری‌های مزمن مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نقش قابل‌توجهی در ایجاد این مشکل دارند.

این تنوع در علل خونریزی غیرطبیعی رحم نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک دارد. از آزمایش‌های هورمونی گرفته تا تصویربرداری یا نمونه‌برداری از بافت رحم، همه می‌توانند در تشخیص علت اصلی مؤثر باشند. درمان نیز بسته به علت ممکن است شامل دارودرمانی، تغییرات سبک زندگی یا در موارد شدیدتر جراحی باشد.

خونریزی غیرطبیعی رحم در نوجوانان و دهه ۲۰ و ۳۰ سالگی

در میان نوجوانان و جوانان، بارداری یکی از دلایل شایع خونریزی غیرطبیعی است. این نوع خونریزی ممکن است در چند ماه اول بارداری طبیعی باشد. همچنین مصرف قرص‌های ضدبارداری یا استفاده از دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) می‌تواند به خونریزی غیرطبیعی منجر شود. یکی دیگر از علل رایج در این گروه سنی، عدم تخمک‌گذاری منظم در طول چرخه قاعدگی است.

این وضعیت، به‌ویژه در نوجوانانی که تازه شروع به قاعدگی کرده‌اند، بسیار شایع است و منجر به عدم تعادل هورمونی می‌شود. این عدم تعادل باعث رشد بیش‌ازحد پوشش داخلی رحم (آندومتر) می‌شود. در نتیجه، هنگام دفع این پوشش در طول قاعدگی، خونریزی شدید رخ می‌دهد. همچنین، عدم تعادل هورمونی ممکن است باعث خونریزی نامنظم یا لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی شود، زیرا بدن نمی‌داند چه زمانی باید این پوشش را از بین ببرد.

خونریزی غیرطبیعی رحم در دهه ۴۰ و ۵۰ سالگی

در سال‌های نزدیک به یائسگی، تخمک‌گذاری در بسیاری از ماه‌ها انجام نمی‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به خونریزی غیرطبیعی رحم، از جمله پریودهای سنگین یا سبک‌تر و دوره‌های نامنظم شود. علاوه بر این، ضخیم شدن دیواره داخلی رحم یکی دیگر از دلایل خونریزی غیرطبیعی در این سنین است. این ضخامت گاهی می‌تواند نشانه‌ای از سرطان رحم باشد.

افراد در این گروه سنی که دچار خونریزی غیرطبیعی می‌شوند، باید این موضوع را با پزشک خود مطرح کنند. اگرچه ممکن است این خونریزی بخشی طبیعی از فرایند افزایش سن باشد، اما بررسی دقیق برای اطمینان از اینکه سرطان رحم عامل آن نیست، ضروری است.

انواع خونریزی غیرطبیعی رحمی

خونریزی غیرطبیعی رحم می‌تواند به اشکال مختلفی ظاهر شود. برخی از رایج‌ترین انواع آن عبارتند از:

• متروراژی: این اصطلاح به خونریزی بین دوره‌های قاعدگی اشاره دارد.
• الیگومنوره: در این حالت، فاصله بین دو دوره قاعدگی بیش از ۳۵ روز است. به عبارت دیگر، پریودها با فاصله زمانی طولانی‌تر از حد معمول رخ می‌دهند.
• پلی‌منوره: در این حالت، فاصله بین دو دوره قاعدگی کمتر از ۲۱ روز است. به عبارت دیگر، پریودها با فاصله زمانی کوتاه‌تر از حد معمول رخ می‌دهند.
• منوراژی: این اصطلاح به خونریزی شدید قاعدگی اشاره دارد که می‌تواند بیش از ۸۰ میلی‌لیتر خون در هر دوره باشد.
• هیپومنوره: در این حالت، مقدار خونریزی قاعدگی بسیار کم‌تر از حد معمول است.

عوامل دیگری که می‌توانند باعث خونریزی غیرطبیعی رحمی شوند عبارتند از:

• بارداری: بسیاری از زنان در اوایل بارداری دچار لکه‌بینی یا خونریزی می‌شوند.
• بلوغ و یائسگی: خونریزی غیرطبیعی می‌تواند در دوران بلوغ (دهه‌های ۲۰ و ۳۰ سالگی) و یائسگی (دهه‌های ۴۰ و ۵۰ سالگی) به ویژه در صورت یائسگی زودرس رخ دهد.
• مصرف داروها: داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری و IUD می‌توانند باعث تغییر در الگوی خونریزی قاعدگی شوند.
• اختلالات هورمونی: اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌توانند باعث خونریزی غیرطبیعی شوند.
• تومورها و پولیپ‌ها: تومورها و پولیپ‌های رحمی می‌توانند باعث خونریزی غیرطبیعی شوند.
• عفونت‌ها: عفونت‌های لگن می‌توانند باعث خونریزی بین دوره‌های قاعدگی شوند.

تشخیص خونریزی غیرعادی رحمی

در اولین مرحله، پزشک شما شرح حال کاملی از وضعیت سلامتی‌تان را جمع‌آوری می‌کند. این شامل مواردی مانند سوابق پزشکی، داروهای مصرفی، سابقه بارداری، استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری (مانند آی‌یو‌دی)، میزان استرس، و جزئیات مربوط به خونریزی غیرطبیعی رحم (مانند زمان شروع، مدت زمان، شدت و هرگونه درد همراه) می‌شود.

پس از آن، بسته به شرایط شما، ممکن است آزمایش‌های زیر تجویز شود:

• آزمایش خون: این آزمایش به تشخیص کم‌خونی، اختلالات هورمونی، بیماری‌های مزمن و مشکلات انعقادی خون کمک می‌کند.
• سونوگرافی: با استفاده از امواج صوتی، تصاویر دقیقی از رحم و تخمدان‌ها تهیه می‌شود تا وجود هرگونه ناهنجاری مانند فیبروم یا پولیپ بررسی شود.
• هیستروسکوپی: در این روش، پزشک با استفاده از یک ابزار باریک و دارای دوربین، داخل رحم را به طور مستقیم مشاهده می‌کند تا بتواند هرگونه مشکل را شناسایی کند.
• بیوپسی اندومتر: در این روش، نمونه کوچکی از پوشش داخلی رحم برداشته می‌شود و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا وجود سلول‌های سرطانی یا غیرطبیعی مشخص شود.
• پاپ اسمیر: این آزمایش برای بررسی سلول‌های دهانه رحم انجام می‌شود و به تشخیص عفونت‌ها و تغییرات پیش‌سرطانی کمک می‌کند.
• (MRI)تصویربرداری رزونانس مغناطیسی: در برخی موارد، برای تشخیص دقیق‌تر بیماری‌هایی مانند آدنومیوز، از MRI استفاده می‌شود.

علاوه بر این، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای بررسی عملکرد غدد درون‌ریز مانند تیروئید و تخمدان‌ها، اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها (مانند پرولاکتین)، و تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط با خونریزی غیرطبیعی رحم تجویز کند.

درمان خونریزی غیرطبیعی رحم

چندین درمان برای خونریزی غیر طبیعی رحم وجود دارد که پزشک با توجه به عامل خونریزی، سن، و تصمیم شما برای حاملگی در آینده درمان مناسبی را در نظر می گیرد. بنابراین اگر پزشک به این نتیجه برسد که اختلالات هورمونی عامل خونریزی است، ممکن است صبر کند تا خونریزی خود به خود خوب شود.
سایر روش های درمانی شامل موارد زیر است:

انتخاب روش درمان خونریزی غیرطبیعی رحم به علت اصلی خونریزی، سن بیمار، و برنامه‌های آینده برای بارداری بستگی دارد. پزشک با بررسی شرایط، مناسب‌ترین گزینه را پیشنهاد خواهد کرد. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم:

درمان دارویی

1. هورمون‌ها
   1. قرص‌های ضدبارداری برای تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش ضخامت پوشش داخلی رحم استفاده می‌شوند. درمان‌های هورمونی می‌توانند دوره‌های قاعدگی را سبک‌تر و منظم‌تر کنند.
2. قرص آهن
   برای جبران کم‌خونی ناشی از خونریزی شدید، پزشک قرص آهن یا در موارد شدیدتر، تزریق خون تجویز می‌کند.

ابزار درون رحمی (IUD)

پزشک ممکن است IUD را توصیه کند IUD یک ابزار کوچک و پلاستیکی است که پزشک از طریق مهبل و برای جلوگیری از حاملگی وارد رحم می‌کند. یک نوع از IUD قادر به رهاسازی هورمون است که می‎‌تواند بطور قابل توجهی خونریزی را کاهش دهد. مانند قرص‌های ضدبارداری، IUD ها گاهی اوقات می‌توانند باعث ایجاد خونریزی غیرعادی شوند.

قرص‌های ضدبارداری

قرص‌های ضدبارداری حاوی هورمون‌هایی است که قادر هستند مانع ضخامت بیش از حد پوشش درونی رحم شوند. این قرص‌ها همچنین دوره قاعدگی را تنظیم می‌کنند و گرفتگی را کاهش می‌دهند. برخی از انواع قرص‌های ضدبارداری بخصوص قرص‌هایی که تنها حاوی پروژسترون هستند می‌توانند در برخی زنان خونریزی غیرعادی ایجاد کنند. اگر قرصی که مصرف می‌کنید خونریزی شما را کنترل نمی‌کند، به پزشک خود اطلاع دهید.

دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C)

D&C روشی است که در آن حفره دهانه رحم کشیده می‌شود تا یک ابزار جراحی را بتوان وارد رحم کرد. از این ابزار برای تراشیدن پوشش داخلی رحم استفاده می‌شود. پوشش برداشته شده سپس در آزمایشگاه برای هر گونه بافت غیرعادی بررسی می‌شود. D&C تحت بیهوشی عمومی (حالتی مانند خواب) انجام می‌گیرد.

هیسترکتومی

در صورت وجود عفونت، آنتی بیوتیک تجویز می‌شود و یا برای درمان برخی فیبروم‌ها داروهای هورمونی مفید است. در صورت عدم بهبودی با درمان‌های دارویی ممکن است نیاز به جراحی باشد. هیسترکتومی یا در آوردن رحم برای افرادی که مبتلا به سرطان هستند و یا فیبروم‌های بزرگ دارند و دیگر تمایل به بارداری ندارند، روش جراحی موثری است. این روش برای افرادی مناسب می باشد که تمایلی به بچه دار شدن ندارند‌. برای فیبروم‌هایی که به درمان دارویی جواب نداده‌اند، در آوردن فیبروم‌ها (میومکتومی) روشی جایگزین است.

درمان‌های غیرجراحی و حمایتی

• مدیریت استرس: اگر عامل خونریزی، استرس باشد، پزشک تکنیک‌هایی برای کاهش تنش پیشنهاد می‌کند.
• صبر و نظارت: در برخی موارد، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که خونریزی بدون مداخله درمانی، به طور خودبه‌خود برطرف شود. این روش معمولاً برای زنان نزدیک به یائسگی توصیه می‌شود.

دلایل خونریزی غیرطبیعی رحم پس از رابطه جنسی

یکی از دلایل رایج خونریزی بعد از مقاربت، التهاب در دهانه رحم است. همچنین، برخی بیماری‌های مقاربتی می‌توانند به این مشکل منجر شوند. از جمله عوامل مهم این بیماری‌ها می‌توان به عفونت‌های کلامیدیا و سوزاک اشاره کرد که هر دو می‌توانند موجب خونریزی شوند. از سوی دیگر، وجود پولیپ‌های دهانه رحم نیز ممکن است به خونریزی رحم منجر شود. این پولیپ‌ها معمولاً غیرسرطانی هستند و در ناحیه اتصال رحم و واژن مشاهده می‌شوند.

علت خونریزی غیرطبیعی رحم پس از نمونه‌برداری

در فرآیند نمونه‌برداری از رحم، که به بررسی تغییرات سلولی در پوشش داخلی رحم می‌پردازد، ممکن است خونریزی رخ دهد. این روش که اغلب برای تشخیص رشد غیرطبیعی بافت یا تغییرات هورمونی استفاده می‌شود، معمولاً در مطب پزشک انجام شده و نیازی به زمان‌بندی خاصی ندارد. نمونه‌برداری، مشابه سایر روش‌های تشخیصی تهاجمی، می‌تواند خطر عفونت به همراه داشته باشد. خونریزی مختصر و احساس درد خفیف پس از این فرآیند طبیعی است. اما اگر علائم زیر رخ دهد، باید سریعاً با پزشک مشورت کنید:

• ادامه یافتن خونریزی برای بیش از دو روز؛
• شدت بالای خونریزی؛
• درد شدید در قسمت پایین شکم؛
• ترشحات غیرطبیعی همراه با بوی ناخوشایند.

جمع‌بندی

استفاده از داروهای قطع خونریزی رحم بدون مشورت با پزشک خطرناک است، زیرا درمان باید متناسب با شرایط و علائم فرد انجام شود. در این مطلب، به دلایل خونریزی غیرطبیعی رحم، نشانه‌ها، روش‌های تشخیص و درمان پرداختیم و همچنین نکاتی درباره رژیم غذایی مناسب ارائه کردیم. اگر می‌خواهید از وضعیت چرخه قاعدگی خود مطلع شوید یا علائم غیرطبیعی را شناسایی کنید، پیشنهاد می‌شود دوره‌های قاعدگی خود را ثبت کنید. این کار هم به شما و هم به پزشک برای تشخیص و درمان کمک می‌کند.

تشخیص و درمان خونریزی‌های غیرطبیعی رحم یکی از چالش‌های مهم در زمینه سلامت زنان است که نیاز به دقت و تخصص بالایی دارد. دکتر هدی حق نظر، بهترین متخصص زنان ساری، با تجربه و تخصص خود در این حوزه، همواره به دنبال ارائه درمان‌های دقیق و متناسب با شرایط هر بیمار میباشد.