بی اختیاری ادرار یکی از مشکلات رایج در بارداری است که بسیاری از مادران به دلیل فشاری که جنین به مثانه وارد می‌کند، آن را تجربه میکنند. شدت بی اختیاری ادرار در بارداری می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد؛ در برخی خفیف و در برخی دیگر شدید و آزاردهنده است. در این مقاله به بررسی علل بی اختیاری ادرار در بارداری و راهکارهای کنترل آن می‌پردازیم.
بی اختیاری ادرار در بارداری چیست؟
بی اختیاری ادرار در بارداری یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است که به ناتوانی در کنترل عبور ادرار اشاره دارد. زنان باردار ممکن است تجربه‌ی نیاز فوری به ادرار کردن یا نشت ادرار در حین رفتن به سرویس بهداشتی را داشته باشند. این وضعیت باعث می‌شود که فرد مرتباً به سرویس بهداشتی نیاز پیدا کند و ممکن است حتی پس از رفتن به دستشویی، همچنان احساس عدم تخلیه کامل داشته باشد.
علت بی اختیاری ادرار در بارداری به تغییرات جسمی و فیزیکی دوران بارداری بازمی‌گردد. یکی از انواع رایج این مشکل، بی‌اختیاری ادراری استرسی است که در ماه‌های اولیه بارداری بسیار شایع است. در این حالت، فشار رحم بر مثانه باعث کاهش ظرفیت نگهداری ادرار می‌شود و فرد ممکن است دچار نشت ادرار شود. این مشکل به ویژه در ماه‌های پایانی بارداری، زمانی که وزن جنین افزایش یافته و فشار بیشتری بر روی مثانه وارد می‌شود، بیشتر نمایان می‌شود.
در طول بارداری، بدن تغییرات زیادی می‌کند تا جنین در حال رشد بتواند به درستی در رحم جای گیرد. این تغییرات نه تنها بر رحم بلکه بر دیگر اندام‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. مثانه نیز تحت تأثیر این تغییرات قرار می‌گیرد و قادر به نگهداری همان حجم ادرار پیشین نمی‌باشد. در نتیجه، بی اختیاری ادرار در بارداری و تکرر ادرار یکی از مشکلات شایع است که بسیاری از زنان در سه ماهه دوم و سوم بارداری با آن روبه‌رو می‌شوند.
آیا بی اختیاری ادرار در بارداری طبیعی است؟
برای بسیاری از زنان، بی اختیاری ادرار در بارداری و حتی پس از زایمان یک پدیده طبیعی است. در دوران بارداری، تغییرات زیادی در بدن شما رخ می‌دهد تا فضای لازم برای رشد کودک فراهم شود، و مثانه نیز یکی از اعضای بدن است که تحت تأثیر این تغییرات قرار می‌گیرد. به همین دلیل، بروز بی اختیاری ادرار در بارداری کاملاً طبیعی است و برای مدیریت این وضعیت، ضروری است که تحت نظر بهترین متخصص زنان ساری قرار بگیرید.
علت بی اختیاری ادرار در بارداری
عوامل متعددی می‌توانند به علت بی‌اختیاری ادرار در بارداری منجر شوند که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- فشار بر مثانه: بزرگ شدن جنین و رشد آن در رحم باعث وارد شدن فشار به مثانه می‌شود. این فشار باعث می‌شود که مثانه ظرفیت کمتری برای نگهداری ادرار داشته باشد و فرد در شرایطی مثل سرفه، عطسه یا خندیدن دچار نشت ادرار شود. این فشار می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل بی اختیاری ادرار در بارداری شناخته شود.
- تغییرات هورمونی: در دوران بارداری، تغییرات هورمونی خاصی اتفاق می‌افتد که باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل می‌شود تا فضای کافی برای رشد جنین ایجاد شود. این تغییرات به طور همزمان باعث ضعیف شدن عضلات کف لگن نیز می‌شوند، که یکی دیگر از علت‌های بی‌اختیاری ادرار در بارداری به شمار می‌آید.
- شرایط پزشکی زمینه‌ای: برخی از بیماری‌ها مانند دیابت، سکته مغزی و اختلالات عصبی می‌توانند به ضعف عضلات و ناتوانی در کنترل مثانه منجر شوند. در صورتی که این بیماری‌ها در دوران بارداری وجود داشته باشند، احتمال بروز بی اختیاری ادرار در بارداری افزایش می‌یابد.
- عفونت‌های دستگاه ادراری: زنان بارداری که در گذشته به عفونت دستگاه ادراری مبتلا شده‌اند و درمان کامل نکرده‌اند، ممکن است در طول بارداری دچار بی‌اختیاری ادرار شوند. این مشکل معمولاً در ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان باردار دیده می‌شود.
- فشار ناشی از وزن جنین و فعالیت‌های روزمره: در ماه‌های پیشرفته بارداری، وزن جنین و فشار مضاعف ناشی از سرفه، عطسه یا حتی خندیدن می‌تواند باعث نشت ادرار شود.
- چاقی و اضافه وزن مادر: اضافه وزن می‌تواند فشار اضافی بر روی عضلات کف لگن و مثانه وارد کند که به نوبه خود باعث بی‌اختیاری ادرار می‌شود.
- سابقه زایمان واژینال: در زنانی که قبلاً زایمان طبیعی داشته‌اند، احتمال ضعیف شدن عضلات کف لگن بیشتر است و این مسئله می‌تواند منجر به مشکلات مثانه و بی اختیاری ادرار در بارداری شود.
در این میان، علت‌های دیگر که ممکن است باعث بی اختیاری ادرار در بارداری شوند شامل عفونت‌های مکرر ادراری، آسیب به عصب لگن یا جراحی‌های پیشین در ناحیه لگن می‌باشند. البته، فشار ناشی از وزن جنین در رحم، طبیعی است و نباید نگران‌کننده باشد. این مشکل بیشتر در سه ماهه دوم و سوم بارداری مشاهده می‌شود و به طور موقت است.
در نهایت، از آنجایی که بسیاری از این مشکلات به دلیل تغییرات فیزیولوژیک طبیعی در دوران بارداری ایجاد می‌شوند، به ندرت نیاز به درمان پزشکی دارند، مگر در مواردی که شدت علائم بیش از حد باشد. بنابراین، به‌طور کلی، بی اختیاری ادرار در بارداری به عنوان یک مسئله طبیعی و موقتی شناخته می‌شود که پس از زایمان به تدریج برطرف خواهد شد.
انواع بی اختیاری ادراری در دوران بارداری
در طول بارداری یا پس از آن، ممکن است زنان با انواع مختلفی از بی‌اختیاری ادرار مواجه شوند. شناخت علت اصلی این مشکل به انتخاب روش‌های مؤثر برای کنترل آن کمک می‌کند. در ادامه، رایج‌ترین انواع بی‌اختیاری ادراری را معرفی می‌کنیم:
- بی‌اختیاری فشاری: زمانی رخ می‌دهد که بر اثر فشار فیزیکی شدید به مثانه، مانند سرفه، عطسه یا بلند کردن اجسام سنگین، ادرار نشت کند.
- بی‌اختیاری فوری: ناشی از انقباض غیرارادی عضلات مثانه است که منجر به احساس ناگهانی و شدید نیاز به دفع ادرار می‌شود.
- بی‌اختیاری ترکیبی: ترکیبی از علائم بی‌اختیاری فشاری و فوری بوده و هر دو نوع نشتی ادرار را شامل می‌شود.
- بی‌اختیاری گذرا: این نوع موقتی است و معمولاً در اثر عواملی چون مصرف داروهای خاص، عفونت‌های ادراری یا یبوست ایجاد می‌شود و معمولاً با رفع علت زمینه‌ای، مانند درمان یبوست، برطرف می‌شود.
چگونه بی‌اختیاری ادرار در بارداری را تشخیص دهیم؟
در صورتی که در دوران بارداری با علائم بی‌اختیاری ادرار مواجه هستید، لازم است که به سرعت به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی شرایط شما، علت دقیق این مشکل را شناسایی خواهد کرد. یکی از دلایل مهم بی‌اختیاری ادرار در بارداری، احتمال ابتلا به عفونت ادراری است که در این صورت نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک خواهد بود. همچنین، در ماه‌های آخر بارداری، برخی از زنان ممکن است نشت مایع آمنیوتیک را با بی‌اختیاری ادرار اشتباه بگیرند. بنابراین، مراجعه به پزشک برای تشخیص صحیح ضروری است.
پزشک برای بررسی علت بی اختیاری ادرار در بارداری شما، معاینه دقیقی انجام خواهد داد. ممکن است از شما خواسته شود تا در حین معاینه سرفه کنید یا فشار مختصری به مثانه خود وارد کنید. پس از تشخیص علت دقیق، پزشک یک روش درمانی متناسب با وضعیت شما پیشنهاد خواهد داد.
برای تشخیص علت دقیق بی اختیاری ادرار در بارداری، ممکن است پزشک آزمایش‌های مختلفی تجویز کند که شامل موارد زیر است:
- نوار مثانه
- اسکن مثانه با استفاده از سونوگرافی (برای بررسی این که آیا تمام مثانه در هر دفع تخلیه می‌شود یا خیر)
- آزمایش استرس مثانه (برای ارزیابی نشت ادرار در هنگام سرفه یا خم شدن)
- کیستومتری یا اندازه‌گیری فشار مثانه
- آزمایش ادرار برای بررسی عفونت‌های احتمالی در ادرار
تشخیص دقیق علت بی‌اختیاری ادرار در بارداری به پزشک کمک می‌کند تا درمان مناسبی برای شما تجویز کند و از نگرانی‌های اضافی جلوگیری شود. به همین دلیل، در صورت تجربه چنین علائمی، مراجعه به پزشک ضروری است.
نوبت دهی انلاین
سریع و بدون معطلی
عواملی که منجر به بی اختیاری ادرار در بارداری می‌شوند
در دوران بارداری، عوامل مختلفی می‌توانند باعث بی اختیاری ادرار در بارداری شوند. این عوامل به طور مستقیم با تغییرات فیزیکی و جسمی بدن در طول بارداری و زایمان مرتبط هستند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین علل بی‌اختیاری ادرار در بارداری اشاره می‌کنیم:
- افتادگی اندام لگن: یکی از علل شایع بی اختیاری ادرار در بارداری، ضعف عضلات اطراف مثانه است که می‌تواند منجر به افتادگی این عضو شود. زمانی که عضلات کف لگن ضعیف می‌شوند، مثانه قادر به حفظ جایگاه صحیح خود نخواهد بود و این مسئله می‌تواند به نشت ادرار منجر شود.
- آسیب به عصب لگن: اعصابی که در ناحیه لگن قرار دارند، مسئول کنترل عملکرد مثانه هستند. در طی یک زایمان طبیعی طولانی و سخت، این اعصاب ممکن است دچار آسیب شوند که می‌تواند به بی اختیاری ادرار در بارداری منجر شود.
- آسیب‌های ناشی از زایمان: در برخی موارد، استفاده از ابزارهای جراحی در طول زایمان می‌تواند به عضلات کف لگن و عضلات اسفنکتر مقعد آسیب وارد کند. این آسیب‌ها ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار در بارداری شوند.
- فشار طولانی مدت در حین زایمان: وارد کردن فشار طولانی مدت در طول زایمان واژینال می‌تواند به آسیب به اعصاب لگن منجر شود. این آسیب نیز یکی از عوامل بی اختیاری ادرار در بارداری به شمار می‌رود.
با توجه به این عوامل، روشن است که بی اختیاری ادرار در بارداری به دلایل مختلفی بستگی دارد که معمولاً به تغییرات فیزیکی و فشارهای جسمی در دوران بارداری و زایمان ارتباط دارد.
درمان بی اختیاری ادرار در بارداری
برای درمان بی اختیاری ادرار در بارداری چندین روش مؤثر وجود دارد که می‌تواند به کاهش این مشکل کمک کند. این روش‌ها می‌توانند با توجه به وضعیت فرد، از تغییرات سبک زندگی گرفته تا تمرینات خاص، متفاوت باشند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- تمرینات کگل: یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای بی اختیاری ادرار در بارداری، انجام تمرینات کگل است. این تمرینات به تقویت عضلات کف لگن کمک میکنند و می‌توانند به کنترل بهتر مثانه و کاهش نشت ادرار منجر شوند. تمرینات کگل می‌توانند در حالت‌های مختلف، از جمله دراز کشیده، نشسته یا ایستاده، انجام شوند. بسیاری از زنان باردار پس از چند هفته تمرین کگل، کاهش قابل توجهی در نشت ادرار مشاهده میکنند.
- تنظیم رژیم غذایی: رژیم غذایی نیز نقش مهمی در کاهش بی اختیاری ادرار در بارداری دارد. برای مثال، باید از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار یا گازدار مانند قهوه و نوشابه‌ها خودداری کنید زیرا این نوشیدنی‌ها می‌توانند نشت ادرار را تشدید کنند. به جای این نوشیدنی‌ها، آب و نوشیدنی‌های بدون کافئین توصیه می‌شود. همچنین باید مصرف مایعات در ساعات شبانه را کاهش دهید تا دفعات رفتن به دستشویی در شب کمتر شود.
- تمرینات مثانه: یکی دیگر از روش‌های درمانی بی اختیاری ادرار در بارداری، تمرینات مثانه است. در این روش، فرد به تدریج فاصله زمانی بین هر بار مراجعه به دستشویی را افزایش می‌دهد. این تمرین کمک می‌کند تا مثانه به طور طبیعی ظرفیت خود را افزایش دهد و نیاز به تخلیه ادرار کاهش یابد.
- رژیم غذایی پر فیبر: یبوست یکی از عواملی است که می‌تواند علائم بی‌اختیاری ادرار در بارداری را تشدید کند. بنابراین، مصرف غذاهای پر فیبر مانند سبزیجات و میوه‌ها می‌تواند به پیشگیری از یبوست کمک کرده و فشار کمتری به مثانه وارد کند.
- مدیریت وزن: اضافه وزن در دوران بارداری می‌تواند فشار زیادی به مثانه وارد کند که یکی از علل بی اختیاری ادرار در بارداری است. کاهش وزن پس از زایمان می‌تواند به کاهش این فشار کمک کند و علائم بی‌اختیاری را بهبود بخشد.
- استفاده از پساری: در بعضی از موارد، پزشک ممکن است استفاده از پساری را به عنوان روشی برای درمان بی اختیاری ادرار در بارداری پیشنهاد دهد. این دستگاه می‌تواند به تقویت عضلات کف لگن کمک کرده و نشت ادرار را کاهش دهد.
- کاهش مصرف مایعات در شب: برای پیشگیری از بی اختیاری ادرار در بارداری هنگام شب، بهتر است مصرف مایعات به ویژه در ساعات شبانه کاهش یابد تا از بروز نشت ادرار در خواب جلوگیری شود.
- حمایت از عضلات کف لگن: از دیگر روش‌های مؤثر در درمان بی اختیاری ادرار در بارداری، تقویت عضلات کف لگن است که می‌تواند با ورزش‌های کگل انجام شود. این ورزش‌ها علاوه بر بهبود کنترل ادرار، به تقویت عضلات کمک میکنند.
جهت مشاوره رایگان و تعیین وقت ویزیت، با ما در ارتباط باشید.
برای مشاوره تخصصی، خدمات زیبایی و درمان‌های جامع، همین حالا با ما تماس بگیرید و تجربه‌ای متفاوت از مراقبت‌های پزشکی را آغاز کنید.
راه های جلوگیری از بی اختیاری ادرار در بارداری
برای جلوگیری از بی اختیاری ادرار در بارداری، چندین روش و تغییر در سبک زندگی وجود دارد که می‌تواند به کاهش احتمال این مشکل کمک کند. به‌طور کلی، انجام تمرینات مخصوص به تقویت عضلات کف لگن، مانند تمرینات کگل، از موثرترین راه‌ها برای جلوگیری از بروز این مشکل در دوران بارداری است. این تمرینات کمک میکنند تا عضلات کف لگن و مثانه تقویت شده و از بروز مشکلاتی نظیر بی اختیاری ادرار در بارداری جلوگیری شود.
یکی از عوامل مهم که می‌تواند خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار در بارداری را افزایش دهد، افزایش وزن در دوران بارداری است. به همین دلیل، پیش از اقدام به بارداری، توصیه می‌شود که وزن خود را به محدوده نرمال برسانید. افزایش وزن زیاد در طول بارداری می‌تواند فشار بیشتری به مثانه وارد کرده و منجر به مشکلاتی نظیر نشت ادرار شود.
علاوه بر این، رعایت یک رژیم غذایی سالم و مصرف مقدار کافی مایعات، به ویژه آب، می‌تواند در پیشگیری از مشکلات ادراری از جمله بی اختیاری ادرار در بارداری مؤثر باشد. مصرف آب کافی به شستشو و بهداشت دستگاه ادراری کمک کرده و احتمال بروز عفونت‌های ادراری را کاهش می‌دهد که ممکن است به بی اختیاری ادرار در بارداری منجر شود.
نکات دیگری که می‌تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند عبارتند از:
- نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز.
- ادرار کردن قبل و بعد از رابطه جنسی.
- رعایت بهداشت فردی و تمیز کردن بدن از جلو به عقب.
- استفاده از لباس‌های نخی و گشاد برای جلوگیری از بروز عفونت‌های ادراری.
با رعایت این نکات و انجام تمرینات مناسب، می‌توان تا حد زیادی از بی اختیاری ادرار در حاملگی پیشگیری کرده و سلامت مادر و جنین را حفظ کرد.
فرق بی اختیاری ادرار در بارداری و پارگی کیسه آب چیست؟
پارگی کیسه آب و بی‌اختیاری ادرار دو مشکل شایع در بارداری هستند که علائم نسبتاً مشابهی دارند اما دلایل و پیامدهای متفاوتی دارند. کیسه آب، جنین را در رحم محافظت می‌کند و وقتی پاره شود، مایع آمنیوتیک از واژن خارج می‌شود. این اتفاق معمولاً در هفته‌های پایانی بارداری رخ می‌دهد و نشانه‌هایی مثل نشت ناگهانی مایع بی‌رنگ و بدون کنترل از واژن، خیسی لباس زیر و بوی شیرین یا ترش دارد. بی اختیاری ادرار در بارداری به علت فشار زیاد بر مثانه، تغییرات هورمونی یا عفونت اتفاق می‌افتد و معمولاً هنگام عطسه، سرفه، خندیدن یا فعالیت‌های فیزیکی باعث نشت ادرار می‌شود.
بی اختیاری ادرار در بارداری تا چه زمانی ادامه دارد؟
یکی از دغدغه‌های رایج مادران باردار این است که بی اختیاری ادرار در بارداری تا چه مدت ادامه پیدا می‌کند و آیا این مشکل می‌تواند دائمی شود یا خیر؟ معمولاً این وضعیت موقتی است و ناشی از تغییرات فیزیولوژیکی بدن و فشار ناشی از رشد جنین روی مثانه است. در بیشتر موارد، بی اختیاری ادرار در بارداری پس از زایمان بهبود می‌یابد.
اگر علت اصلی بی اختیاری ادرار در بارداری صرفاً فشار وزن نوزاد باشد، معمولاً پس از تولد کودک و کاهش فشار بر مثانه، این مشکل برطرف می‌شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است تا چند هفته یا حتی چند ماه پس از زایمان ادامه داشته باشد. اگر پس از گذشت شش هفته از زایمان همچنان با مشکل بی اختیاری مواجه هستید، لازم است برای بررسی‌های بیشتر و دریافت درمان مناسب به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آیا بی‌اختیاری ادرار پس از زایمان برطرف می‌شود؟
معمولاً عضلات کف لگن زنان مدت کوتاهی پس از زایمان به حالت طبیعی بازمی‌گردند و علائم بی‌اختیاری ادرار طی روزها یا هفته‌های ابتدایی پس از زایمان کاهش یافته یا کاملاً از بین می‌رود. با این حال، در برخی افراد ممکن است این مشکل ادامه دار باشد یا حتی شدت پیدا کند. خوشبختانه، بی‌اختیاری ادرار اغلب با درمان‌های اولیه مانند انجام تمرینات کگل، کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی قابل کنترل و بهبود است.
آیا بی‌اختیاری ادرار می‌تواند نشانه بارداری باشد؟
بله، تکرر ادرار یکی از علائم اولیه بارداری است که معمولاً از هفته ششم آغاز می‌شود. این تغییر به دلیل افزایش حجم خون و رشد رحم که فشار بیشتری به مثانه وارد می‌کند، ایجاد می‌شود.
آیا پس از زایمان همچنان بی‌اختیاری ادرار خواهم داشت؟
در بیشتر موارد، بی‌اختیاری ادرار پس از زایمان به مرور زمان برطرف می‌شود. اما اگر پس از گذشت ۶ هفته همچنان این مشکل ادامه داشت، مراجعه به پزشک ضروری است.
در صورت بروز بی اختیاری ادرار باید به کدام پزشک مراجعه کنم؟
برای بررسی و درمان بی‌اختیاری ادرار، بهتر است به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا علت دقیق مشکل مشخص و درمان مناسب آغاز شود.
دکتر هدی حق نظر
دکتر هدی حق نظر فارغ التحصیل رشته پزشکی عمومی ازسال ۱۳۷۲ مدتی به عنوان پزشک عمومی فعالیت داشته اند. سپس با گذراندن دوره تخصصی زنان و زایمان به عنوان متخصص زنان و زایمان در شهر ساری فعالیت میکنند.
ساعت کاری
روزهای زوج از ساعت
۱۵:۳۰ الی ۲۰:۳۰
آدرس مطب
ساری، خیابان قارن، ساختمان کسری ، طبقه همکف مطب دکتر هدی حق نظر جراح و متخصص زنان