بارداری و زایمان از مهم ترین مراحل زندگی زنان محسوب می‌شود که با تغییرات گسترده‌ای در جسم و روان همراه است. اگرچه تولد نوزاد لحظه ای شیرین و خاطره‌انگیز است، اما بسیاری از زنان پس از زایمان با چالش هایی روبه‌رو می شوند که کمتر در مورد آن صحبت می‌شود. یکی از این چالش ها، تجربه درد یا ترس هنگام رابطه جنسی است که اغلب به دلیل واژینیسموس بعد از زایمان رخ می‌دهد. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد انقباضات غیرارادی عضلات واژن شده و بر کیفیت رابطه زناشویی و سلامت روانی مادر تأثیر بگذارد.
خبر خوب این است که واژینیسموس پس از زایمان قابل درمان است و با رویکردی علمی و چندوجهی، می‌توان دوباره به یک رابطه جنسی سالم، بدون درد و همراه با لذت بازگشت. در این مطلب، به بررسی علل، روش های درمان، و پاسخ به سؤالات متداول درباره واژینیسموس بعد از زایمان می پردازیم.
واژینیسموس بعد از زایمان دقیقاً چیست؟
واژینیسموس بعد از زایمان، به انقباض غیرارادی عضلات واژن در پاسخ به تلاش برای دخول گفته می‌شود. این حالت معمولاً با درد، ترس یا ناتوانی در برقراری رابطه جنسی همراه است و می‌تواند ناشی از عوامل فیزیکی مثل پارگی، بخیه یا خشکی واژن، و همچنین عوامل روانی مانند ترس از درد یا اضطراب باشد.
علت بروز واژینیسموس بعد از زایمان
یکی از چالش هایی که برخی زنان پس از بارداری و زایمان با آن مواجه می‌شوند، تجربه ی واژینیسموس بعد از زایمان است. این اختلال که با انقباض غیرارادی عضلات واژن هنگام تلاش برای دخول همراه است، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و به کیفیت روابط جنسی بعد از زایمان آسیب بزند. نکته قابل توجه این است که واژینیسموس پس از زایمان تنها مختص زنانی نیست که زایمان طبیعی داشته‌اند؛ حتی زنانی که زایمان سزارین را تجربه کرده‌اند نیز ممکن است با این مشکل روبرو شوند.
عوامل فیزیکی مؤثر در واژینیسموس بعد از زایمان
یکی از مهم‌ترین دلایل بروز این اختلال، صدمات جسمی ناشی از زایمان طبیعی مانند پارگی واژن یا انجام اپی‌زیاتومی (برش در ناحیه پرینه) است. همچنین تغییرات در عضلات کف لگن که در طول بارداری و زایمان رخ می‌دهند، ممکن است موجب درد هنگام رابطه جنسی و بروز تدریجی واژینیسموس شوند. در دوران شیردهی نیز به دلیل کاهش سطح استروژن، خشکی واژن امری رایج است. این موضوع می‌تواند تجربه دخول را دردناک کرده و باعث انقباضات غیرارادی عضلات واژن شود که یکی از نشانه‌های واژینیسموس است.
عوامل روانی و عاطفی در شکل گیری واژینیسموس
از طرفی، نباید تأثیر عوامل روانی را نادیده گرفت. استرس، اضطراب، احساس نارضایتی از بدن پس از بارداری و زایمان، ترس از درد در حین مقاربت یا حتی تجربه‌های ناخوشایند در روند زایمان می‌توانند زمینه‌ساز بروز واژینیسموس بعد از زایمان شوند. تصویر ذهنی منفی از بدن، نگرانی از آسیب مجدد یا درد، و ناآگاهی نسبت به وضعیت جدید بدن پس از زایمان، همه می‌توانند در شکل‌گیری این اختلال نقش مهمی داشته باشند.
درد هنگام رابطه جنسی پس از زایمان
بارداری و زایمان تجربه‌ای طبیعی و در عین حال تحول برانگیز در زندگی هر زن است، اما در برخی موارد، این تجربه می‌تواند با پیامدهایی مانند واژینیسموس بعد از زایمان یا رابطه جنسی دردناک همراه باشد. این مشکل که در اصطلاح پزشکی به آن دیسپارونی نیز گفته می‌شود، یکی از عوارض رایج دوران پس از زایمان است که کیفیت زندگی جنسی و عاطفی زن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
درد هنگام رابطه جنسی پس از زایمان می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد، از جمله:
- تغییرات هورمونی به‌ویژه کاهش استروژن که منجر به خشکی واژن می‌شود
- پارگی‌های ناحیه واژن یا بخیه‌های اپیزیوتومی
- ایجاد بافت اسکار (جای زخم) در محل بخیه‌ها
- آسیب به عضلات یا اعصاب کف لگن
- و در برخی موارد، بروز واژینیسموس بعد از زایمان که به معنای انقباض غیرارادی و دردناک عضلات واژن هنگام رابطه است
تجربه چنین مشکلاتی پس از بارداری و زایمان کاملاً رایج است، اما نباید آن را نادیده گرفت. مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان، فیزیوتراپی کف لگن و روان‌درمانی جنسی می‌تواند در درمان این مشکل بسیار مؤثر باشد.
اگر شما هم پس از زایمان با درد، سوزش یا انقباض ناخوشایند در حین رابطه جنسی مواجه هستید، ممکن است دچار واژینیسموس شده باشید. با تشخیص به‌موقع و اقدامات درمانی مناسب، می‌توان این مشکل را به‌طور مؤثر مدیریت کرد و به زندگی زناشویی رضایت‌بخشی بازگشت.
همچنین بخوانید : واژینیسموس ثانویه
درمان واژینیسموس بعد از زایمان
برای درمان مؤثر واژینیسموس بعد از زایمان، بهتر است ابتدا توسط یک پزشک متخصص زنان معاینه شوید تا علت اصلی درد یا ترس شناسایی شود. از اقدام به درمان‌های خانگی خودسرانه پرهیز کنید، زیرا تشخیص نادرست می‌تواند روند بهبودی را مختل کند.
درمان های فیزیکی
- توان بخشی کف لگن: تمریناتی مانند کگل به تقویت و کنترل عضلات کف لگن کمک میکنند و با کاهش تنش عضلانی، درد را کاهش می‌دهند.
- ماساژ بافت اسکار: در صورت وجود پارگی یا اپیزیوتومی، ماساژ ناحیه با گوی‌های مخصوص می‌تواند انعطاف‌پذیری و راحتی را در حین دخول افزایش دهد.
- استفاده از روان‌کننده‌ها: ژل‌های مبتنی بر آب به کاهش خشکی واژن و تسهیل رابطه جنسی کمک کرده و تجربه‌ای بدون درد را فراهم میکنند.
- مراقبت‌های خودمراقبتی: ایجاد رابطه عاطفی قبل از شروع نزدیکی، استراحت کافی، و ایجاد محیط آرام نقش مهمی در کاهش تنش دارد.
حمایت عاطفی و روانشناختی
- مشاوره روانشناسی جنسی: جلسات درمانی به زنان کمک می‌کند تا با اضطراب، ترس یا خاطرات منفی زایمان مقابله کرده و نگرش مثبتی نسبت به بدن و رابطه جنسی پیدا کنند.
- تمرینات تصویرسازی ذهنی: این تمرینات به بازسازی ذهنی تجربه رابطه بدون درد کمک کرده و باعث کاهش مقاومت بدن می‌شود.
- گفت‌وگوی باز با شریک جنسی: صحبت صادقانه درباره احساسات و نگرانی‌ها موجب درک بیشتر، حمایت عاطفی و ترمیم صمیمیت بین زوجین خواهد شد.
موثرترین شیوه برای درمان واژینیسموس بعد از زایمان، استفاده از رویکردی ترکیبی است که شامل درمان‌های فیزیکی، حمایت روانی و همراهی شریک زندگی باشد. این فرآیند ممکن است به زمان و صبر نیاز داشته باشد، اما با پیگیری صحیح و مراجعه به متخصصان، زنان می‌توانند بار دیگر از رابطه‌ای سالم، بدون درد و رضایت‌بخش لذت ببرند.
به خاطر داشته باشید که ترس از دخول پس از زایمان یک مشکل رایج است و ربطی به ضعف یا ناتوانی ندارد. این موضوع بخشی طبیعی از تجربه بارداری و زایمان برخی زنان است و درمان آن نه‌تنها امکان‌پذیر بلکه اغلب ساده و مؤثر است.
غلبه بر ترس از رابطه جنسی پس از زایمان
ترس از رابطه جنسی پس از بارداری و زایمان یکی از دغدغه‌های شایع در میان زنان است. خبر خوب اینکه این ترس، اغلب با روش‌های ساده و مؤثر قابل درمان است؛ به‌ویژه زمانی که علت آن بیشتر روانی باشد تا فیزیکی.
اگرچه شیردهی فواید بی‌شماری برای نوزاد دارد، اما نباید فراموش کرد که این دوره می‌تواند سطح استروژن بدن مادر را کاهش دهد. کاهش استروژن منجر به خشکی واژن شده و احتمال بروز واژینیسموس بعد از زایمان را افزایش می‌دهد. این موضوع ممکن است ترس یا نگرانی از رابطه جنسی را تشدید کند.
در صورتی که منشأ مشکل بیشتر روانی باشد، روان‌درمانی جنسی یا مشاوره روانشناسی می‌تواند به فرد کمک کند تا ترس و اضطراب خود را پشت سر گذاشته و دوباره به رابطه‌ای سالم و رضایت‌بخش بازگردد. خوشبختانه، ترس از رابطه جنسی پس از بارداری و زایمان، در بسیاری از مواقع با درمان‌های ساده و حمایت تخصصی قابل کنترل است و به ندرت نیاز به مداخلات جدی‌تری پیدا می‌کند.
در نهایت، آنچه اهمیت دارد، درک این موضوع است که بروز واژینیسموس پس از زایمان موضوعی رایج و قابل درمان است. زنان نباید از مطرح کردن این مشکل با پزشک خود خجالت بکشند یا آن را نادیده بگیرند. مراقبت از سلامت جنسی، بخشی جدایی‌ناپذیر از بازگشت به زندگی عادی پس از زایمان است و با آگاهی و درمان به‌موقع، می‌توان دوباره لذت، صمیمیت و آرامش را به رابطه بازگرداند.
آیا درمان واژینیسموس بعد از زایمان طولانی است؟
مدت زمان درمان به شدت علائم و همکاری فرد بستگی دارد. برخی زنان در مدت چند هفته بهبود می‌یابند، در حالی که دیگران ممکن است به چند ماه درمان منظم نیاز داشته باشند. صبر، تداوم و همکاری با متخصصان، کلید موفقیت در درمان است.
آیا واژینیسموس بعد از زایمان فقط در زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد؟
خیر. واژینیسموس می‌تواند پس از هر نوع بارداری و زایمان اتفاق بیفتد، حتی در زایمان سزارین. چون دلایل آن تنها فیزیکی نیست، بلکه عوامل روانی مانند اضطراب، ترس از درد یا تجربه‌های قبلی نیز نقش دارند.
آیا واژینیسموس بعد از زایمان به‌خودی‌خود از بین می‌رود؟
در برخی موارد خفیف، ممکن است با گذشت زمان و بهبود طبیعی بدن، واژینیسموس کاهش یابد. اما در بیشتر موارد، نیاز به درمان هدفمند فیزیکی و روانی وجود دارد. نادیده گرفتن آن ممکن است باعث مزمن شدن مشکل و تشدید آن شود.
دکتر هدی حق نظر
دکتر هدی حق نظر فارغ التحصیل رشته پزشکی عمومی ازسال ۱۳۷۲ مدتی به عنوان پزشک عمومی فعالیت داشته اند. سپس با گذراندن دوره تخصصی زنان و زایمان به عنوان متخصص زنان و زایمان در شهر ساری فعالیت میکنند.
ساعت کاری
روزهای زوج از ساعت
۱۵:۳۰ الی ۲۰:۳۰
آدرس مطب
ساری، خیابان قارن، ساختمان کسری ، طبقه همکف مطب دکتر هدی حق نظر جراح و متخصص زنان
منم بعد از زایمان طبیعی اولم دچار واژینیسموس شدم. اوایل اصلاً نمی دونستم چی شده. فکر می‌کردم بدنم هنوز ترمیم نشده، ولی ماه‌ها گذشت و هیچ تغییری نکرد. چند ماه مشاوره گرفتم و پیش دکتر زنانم رفتم یسری تمرینات کف لگن انجام دادم و به کمک همسرم تونستم کم‌کم کنترل بدنم رو دوباره به دست بیارم. این مطالب برای اونایی که هنوز نمی دونن واژینیسموس چیه واقعاً ضروریه. ای کاش این اطلاعات توی دوران بارداری هم بهمون داده می‌شد.